Hawlfraint: Cwestiynau Cyffredin - Myfyrwyr

ewch, gallwch gopïo darnau o'r rhan fwyaf o lyfrau, cyfnodolion, trafodion cynhadledd ac adroddiadau cyfreithiol cyhyd â mai un copi yn unig sydd gennych at eich defnydd unigol preifat eich hun, a'i fod o fewn y cyfyngiadau a osodwyd ar y dudalen Canllawiau Hawfraint - Beth sydd wedi'i diogelu.

Byddwch yn ymwybodol fod deddfwriaeth wedi gwahardd copïo deunydd at ddibenion masnachol. 

Er mwyn llywodraeth agored a thryloyw, mae categorïau penodol o ddeunyddiau Hawlfraint y Goron wedi rhoi heibio eu hawlfraint i'r graddau y gall rhai gweithiau gael eu copïo heb fod angen cael caniatâd ffurfiol. Fodd bynnag, mae'n ofynnol i chi gydnabod pob ffynhonnell. Am ragor o wybodaeth, gwelwch dudalen y Drwydded Llywodraeth Agored. 

Cewch, gallwch gopïo erthyglau papur newydd at ddibenion astudio neu ymchwil preifat o dan drwydded a gyflenwir gan yr Asiantaeth Trwyddedu Papurau Newydd (NLA).  Gellir cyflenwi copïau hefyd i fyfyrwyr sydd wedi cofrestru ar gwrs.  

Gallai sganio neu dynnu ffotograff o erthygl argraffedig neu ran ansylweddol o waith argraffedig fod yn dderbyniol fel 'ymwneud teg' os, er enghraifft, yw'r detholiad yn cael ei gopïo i gyfrifiadur personol neu ddyfais arall ar gyfer prosiect neu waith cwrs. A derbyn nad yw'r sgan neu'r ffoto yn cael ei rannu ag eraill. I gael rhagor o wybodaeth am ymwneud teg gweler dudalen Canllawiau Hawlfraint : Hafan - Ymwneud Teg.

Na chewch. Ni ellir ystyried bod postio rhan neu'r cyfan o waith hawlfraint ar rwydwaith neu safle rhyngrwyd sy'n agored i'r cyhoedd yn 'ymwneud teg' ac mae'n bosibl y caiff hyn ei ystyried yn ailgyhoeddi anghyfreithlon. Rhaid cael caniatâd gan ddeiliad yr hawliau ym mhob achos. 

Mae'n bosibl y bydd y gwaith dan sylw allan o hawlfraint, ac os yw hyn yn wir, gallwch gopïo ohono. Ran amlaf, mae'r hawlfraint yn eiddo i'r awdur neu'u hystâd am 70 mlynedd ar ôl eu marwolaeth felly gellir tybio fod gweithiau a gyhoeddwyd cyn oddeutu 1890 bellach allan o hawlfraint. Fodd bynnag, gan fod y rhan fwyaf o weithiau o'r cyfnod hwn a chynharach naill ai'n werthfawr, yn brin, neu mewn cyflwr bregus, dylech ofyn i staff y Gwasanaethau Gwybodaeth am gyngor ac efallai y bydd modd iddynt gopïo’r adran berthnasol i chi. 

Na chewch - mae'n gamsyniad cyffredin meddwl bod yr holl luniau ar y Rhyngrwyd yn rhad ac am ddim, ond nid ydynt. Mae cyfraith Hawlfraint yn dal i fod yn berthnasol i'r math hwn o ddeunydd. Chwiliwch am luniau sydd â thrwydded Creative Commons ynghlwm iddynt neu sydd ar gael i'w defnyddio at ddibenion addysgol. Mae'n rhaid i chi ofyn am ganiatâd i ddefnyddio unrhyw luniau sydd â'r label 'cedwir pob hawl' arnynt neu nad oes ganddynt unrhyw drwydded ynghlwm â hwy. Cofiwch hefyd gydnabod crëwr y llun yn briodol ym mhob achos.

Mae yna nifer o ffynonellau ar gyfer fideos, recordiadau sain a lluniau heb hawlfraint na breindal ar y rhyngrwyd, ond mae'n rhaid i chi wirio telerau ac amodau'r wefan a/neu'r gwrthrych cyn defnyddio unrhyw beth. Ceir rhestr o'r ffynonellau posibl  ar dudalen Offer, adnoddau a hyfforddiant.

Na - mae hyn yn golygu nad yw perchennog yr hawlfraint eisiau ichi wneud unrhyw beth gyda'i waith heb ganiatâd penodol.

Dylech, mae'n rhaid i chi gadw'r holl ganiatâd hawlfraint (llythyrau, negeseuon e-bost, ffurflenni ac ati) am gyhyd ag y mae'r eitem a gopïwyd yn bodoli. 

Na! Dydy'dim ymateb' ddim yn rhoi hawl i chi ddefnyddio eitem yn awtomatig. Ceisiwch anfon e-bost dilynol, gwnewch alwad ffôn (os yn bosibl), ac os yw popeth yn methu ceisiwch ddod o hyd i ddelwedd amgen.  Os oes angen ei chynnwys mewn traethawd ymchwil dylech wneud nodyn i hepgor y ddelwedd hon o gopïau sydd ar gael i'r cyhoedd.

Na chewch. Cyn defnyddio unrhyw luniau o'r fath mae'n rhaid i chi gael caniatâd penodol deiliad yr hawlfraint. 

Yn gyffredinol, ie. Fodd bynnag, mewn rhai amgylchiadau mae myfyrwyr yn gweithio ar y cyd gyda staff neu wedi cael eu cyllido gan gyrff sy'n cadw rhai o'r hawliau dros y gwaith.  Mewn achosion fel hyn mae'n bosibl y bydd y grwpiau amrywiol yn rhannu'r hawlfraint.  Bydd y Brifysgol hefyd yn disgwyl i chi sicrhau bod eich gwaith ar gael ar gyfer llungopïo, copïo electronig, benthyca a'i gynnwys yng nghadwrfa electronig y sefydliad, gan ddibynnu ar eich cymhwyster. 

Mae'r eithriad arholiad yn y ddeddfwriaeth Hawlfraint yn caniatáu cynnwys deunydd hawlfraint 3ydd parti o fewn papurau arholiad a sgriptiau a asesir.  Cymerir bod hyn yn cynnwys traethodau ymchwil a thraethodau estynedig. Fodd bynnag, dylai staff a myfyrwyr fod yn ymwybodol, wrth gynnwys deunydd 3ydd parti, fod angen cymhwyso’r prawf 'ymwneud teg', sydd â'r cwestiynau allweddol canlynol: Ydw i'n defnyddio mwy o'r gwaith nag sy'n angenrheidiol at y diben?; A allaf fi fod yn niweidio diddordebau perchennog yr hawlfraint drwy ailgynhyrchu eu gwaith yn y modd hwn? Os ydych chi'n meddwl mai 'ydw' neu 'gallaf' yw'r atebion i'r cwestiynau hyn, dylech ystyried gofyn am ganiatâd.  

Disgwylir i ymgeiswyr PhD llwyddiannus gyflwyno eu gweithiau i'w cynnwys ym Mhorth Ymchwil Aberystwyth, ac nid yw'r cyhoeddiad dilynol hwn o'u gwaith wedi'i gynnwys.  Felly, disgwylir i fyfyrwyr sy'n cyflwyno PhD ofyn am ganiatâd priodol i gynnwys deunydd hawlfraint trydydd parti yn eu gwaith, neu fel arall amlygu'r enghreifftiau hynny lle na chafwyd caniatâd er mwyn i'r camau perthnasol gael eu cymryd (e.e. gosod embargo ar y gwaith hwnnw).  Fel rheol ni fydd angen caniatâd ar gyfer dyfyniadau byr, tablau bach ac ati, ond bydd angen cydnabod y ffynhonnell yn gywir a chlir bob amser.