Skip to Main Content
Chat now
Sgwrsiwch nawr

Gwerthuso gwybodaeth a gwirio ffeithiau: Ffeithiau a barn

Beth yw'r gwahaniaeth rhwng ffaith a barn?

Beth yw'r gwahaniaeth rhwng ffaith a barn?

 

Er mwyn pwyso a mesur ffynonellau'n effeithiol mae'n bwysig cydnabod y gwahaniaeth rhwng ffaith a barn. Mae'r tabl isod yn dangos nodweddion sy'n pennu 'ffaith' neu 'farn'.

 

Ffaith

 

photo of open book

Barn

 

four persons sitting on concrete bench

Ffaith yw rhywbeth a wyddys, ac fe ellir profi ei bod yn wir neu'n anghywir.

Mynegiant neu gred yw barn, rhywbeth a allai gael ei ategugan ffeithiau neu ddim.

Ond ni ellir profi ei bod yn wir neu'n anghywir.

Ffaith yw rhywbeth sydd wedi digwydd neu wedi'i brofi yn gywir.

Mae'n bosib bod barn yn gywir, ond ni ellir profi hynny.

Mae'n wrthrychol

Mae'n oddrychol

Mae'n cael ei darganfod

Mae'n cael ei chreu

Mae'n datgan y gwirionedd

Mae'n dehongli gwirionedd

Gellir ei phrofi neu ei dilysu

Ni ellir ei phrofi na'i dilysu

 

Gwybodaeth oddrychol ac wrthrychol

Gwybodaeth wrthrychol

Mae gwybodaeth wrthrychol yn adolygu llawer o safbwyntiau ac yn ymwneud â'r 'gwrthrych' a geir yn y wybodaeth.

Ei fwriad yw peidio â bod yn unochrog. Os ydych chi'n bod yn wrthrychol am stori newyddion neu fath arall o wybodaeth, nid oes gennych deimlad personol amdani.

Er enghraifft, dylai gohebwyr y newyddion fod yn wrthrychol, yn rhoi adroddiadau am ffeithiau digwyddiad heb fynegi barn bersonol a allai ddylanwadu ar bobl eraill.

Mae gwyddoniaduron a deunyddiau cyfeirio eraill yn darparu gwybodaeth wrthrychol.

Enghraifft: Mae'r gadair yn las (=FFAITH)

 

Gwybodaeth oddrychol

Barn unigolyn yw gwybodaeth oddrychol.

Gall fod wedi'i seilio ar ffaith, ond mae'n deillio o ddehongliad unigolyn o'r ffaith honno - mae rhywbeth sy'n oddrychol yn rhywbeth sydd wedi'i ddehongli.

Mae rhywbeth goddrychol wedi'i seilio ar deimladau, chwaeth, neu safbwyntiau personol, neu wedi'i ddylanwadu ganddynt.

Enghraifft: Rwy'n hoffi'r gadair las (=BARN)