Mae fy nghyfrifiadur yn gwybod be rydw i eisiau'i weld!
Ydych chi'n credu bod yr wybodaeth a welwch wrth fynd lawr trwy eich ffrydiau ar y cyfryngau cymdeithasol neu beiriant chwilio yno ar hap? Ydych chi'n credu bod yr wybodaeth a welwch yn wrthrychol a'ch bod yn gweld y cwbl sydd ar gael? Mae'n bosib nad ydych yn gweld y darlun cyflawn gan fod algorithmau yn gallu pennu'r hyn a welwch ymlaen llaw.
Cyfres o gyfarwyddiadau wedi'u cynllunio i gyflawni tasg benodol yw algorithm.
Fe all algorithmau roi canlyniadau i chwiliadau, argymhellion cynnwys, neu hysbysebion wedi'u targedu yn seiliedig ar yr hyn y mae defnyddwyr unigol wedi'i wneud yn y gorffennol, yn ogystal â thrwy grwpio defnyddwyr unigol mewn carfan gynrychiolaidd. Defnyddir llawer o algorithmau'r cyfryngau cymdeithasol i ddeall arferion defnyddwyr ac i ganfod patrymau a rhagweld ymddygiad defnyddwyr.
Gall algorithmau atgyfnerthu rhagfarnau, yn enwedig ar y cyfryngau cymdeithasol.
Ystyriwch hyn er enghraifft: mae eich ffrind wedi rhoi erthygl ar Facebook ar bwnc penodol. Rydych chi'n clicio ar yr erthygl i'w darllen. Mae hynny'n rhoi gwybod i Facebook (h.y. algorithm Facebook) bod diddordeb gennych yn y pwnc hwnnw. Yn y dyfodol, efallai y bydd Facebook yn trefnu eich ffrwd newyddion i gynnwys mwy o ffynonellau ar y pwnc hwnnw a’i hidlo, er mwyn hepgor ffynonellau eraill a allai rhoi barn neu safbwynt arall i chi ar yr un pwnc. Gall hyn greu 'swigen hidlydd' sy'n golygu mai dim ond gwybodaeth yn cytuno â'r hyn rydych yn ei gredu eisoes y byddwch yn ei gweld. Mae rhagor o wybodaeth am y 'swigod' hyn i'w gweld yn y blwch isod.
Pan fyddwch ar-lein ac yn defnyddio peiriannau chwilio neu’r cyfryngau cymdeithasol, mae angen ichi feddwl am y canlynol...
Darllenwch yr erthygl ganlynol i gael rhagor o wybodaeth am algorithmau’r cyfryngau cymdeithasol:
Rage machine - how social media algorithms are changing our behaviour. - Darius Pocha
Eli Pariser (awdur 'The filter bubble: what the internet is hiding from you’) sydd wedi bathu'r term 'swigen hidlydd/filter bubble'. Ar ei ffurf symlaf, swigen hidlydd yw'r ffordd mae eich profiad ar-lein yn cael ei deilwra atoch chi yn sgil eich gweithgaredd blaenorol.
Ydych chi'n chwilio am wybodaeth ar-lein? Ydych chi wedi sylwi bod unrhyw hysbysebion a chynigion yn ymwneud â'r union beth rydych chi wedi bod yn chwilio amdano? Rydych chi mewn swigen hidlydd. Darllenwch trwy'r tabiau canlynol i weld beth yw hyn a sut i dorri allan o'r swigen!
Caiff swigen hidlydd ei chreu trwy lwyfannau ar-lein, megis gwefannau, peiriannau chwilio a ffrydiau cyfryngau cymdeithasol, sy'n defnyddio algorithmau neu gyfres o reolau i deilwra (neu mewn geiriau eraill, dyfalu'n ddethol!) beth rydych chi'n ei weld oherwydd hanes eich chwiliadau, yr hyn rydych wedi clicio arno - ei rannu, ei hoffi a gwneud sylwadau arno - a hefyd eich lleoliad. Hynny yw, dim ond canlyniadau sy'n adlewyrchu eich safbwyntiau neu eich barn chi y byddwch yn eu cael. Rydych chi yn cael eich dal wedyn mewn 'swigen hidlydd' ac ni fyddwch yn gweld gwybodaeth a allai ehangu eich barn neu eich safbwyntiau.
Peidiwch â chael eich dal mewn swigen hidlydd. Gan eich bod yn fyfyriwr sy'n ymchwilio ar destun, mae angen i chi allu dod o hyd i wybodaeth bwysig neu safbwyntiau ac agweddau sy'n wahanol i'ch rhai chi. Gall swigen hidlydd effeithio ar ba mor llwyddiannus ydych chi wrth geisio cael dirnadaeth a dealltwriaeth gyflawn ar faes y pwnc sydd gennych dan sylw, os yw'r hyn a welwch wedi'i hidlo.
Mae gofyn ichi weld y darlun cyflawn wrth chwilio am ffynonellau gwybodaeth. Mae Pariser yn ein hatgoffa i ganfod gwybodaeth sydd:
Er mwyn sicrhau eich bod yn gweld y darlun cyflawn wrth chwilio am wybodaeth, ceisiwch ddilyn y camau isod.
Cymerwch reolaeth a thorri allan o'r swigen hidlydd er mwyn gweld yr amrywiaeth mwyaf posib o wybodaeth trwy:
The filter bubble : what the Internet is hiding from you by 
Weapons of math destruction : how big data increases inequality and threatens democracy by 
Analyzing Evolutionary Algorithms by 
Are Filter Bubbles Real? by Weapons of math destruction : how big data increases inequality and threatens democracy by 
